Hướng dẫn cách lên dây cót đồng hồ cơ cho người mới

Đồng hồ cơ luôn có một sức hút đặc biệt với những ai trân trọng sự tinh xảo và giá trị truyền thống. Tuy nhiên, để cỗ máy thời gian này hoạt động mượt mà, việc tìm hiểu cách lên dây cót đồng hồ cơ đúng cách là điều tối quan trọng. Hãy cùng Watch Store khám phá chi tiết trong bài viết dưới đây nhé!

Vì sao đồng hồ cơ cần lên dây cót?

Đồng hồ cơ cần được nạp năng lượng qua bộ cót vì đây là nguồn cung cấp sức mạnh cho toàn bộ hoạt động của cỗ máy thời gian.

Cụ thể, dây cót là một sợi lò xo kim loại mỏng, được cuộn chặt trong một hộp chuyên dụng gọi là tang trống. Khi bạn thực hiện thao tác nạp cót, sợi lò xo này sẽ được nén chặt, tích lũy năng lượng cơ học. Năng lượng này sau đó sẽ được giải phóng từ từ, truyền động lực qua hệ thống bánh răng phức tạp, làm kim chỉ giờ quay và hiển thị thời gian chính xác. 

Phân loại đồng hồ cơ theo cơ chế lên cót

Để xác định cách lên dây cót đồng hồ cơ phù hợp, trước hết bạn cần nắm rõ các dòng máy cơ được phân loại dựa trên phương thức nạp năng lượng.

Đồng hồ cơ lên dây cót tay (hand‑winding/manual winding)

Đúng như tên gọi, để cỗ máy hoạt động, bạn phải tự mình vặn núm chỉnh giờ (thường gọi là núm “củ hành” hoặc núm vặn) bằng tay. Thao tác này cần được thực hiện đều đặn, thông thường là mỗi ngày vào buổi sáng hoặc buổi chiều lúc 6h hoặc 8h, tùy thuộc vào khả năng dự trữ năng lượng (power reserve) của bộ máy. Đối với nhiều tín đồ, việc tự tay nạp cót mang lại sự gắn kết đặc biệt với chiếc đồng hồ của mình.

Đồng hồ cơ tự động (Automatic)

Loại automatic có khả năng tự nạp năng lượng từ chính chuyển động tự nhiên của cổ tay người đeo. Điều đó có nghĩa là bạn chẳng cần phải lên cót tay như phiên bản ở trên. Bí mật nằm ở một bộ phận gọi là rotor (bánh đà tự động) bên trong. Mỗi khi bạn di chuyển cổ tay, rotor sẽ xoay tròn, từ đó truyền động năng và tự động cuộn căng cót. Khi dây cót được “ăn đủ no” và sản sinh ra năng lượng thì kim chỉ giờ  sẽ hoạt động.

Nếu đeo thiết bị  thường xuyên, bạn sẽ không cần phải bận tâm đến việc nạp cót bằng tay. Tuy nhiên, nếu sau một thời gian không đeo lên tay, (thường là sau 48 giờ – 72 giờ, tùy mẫu mã), máy có thể sẽ ngừng hoạt động. Khi đó, bạn cần lên dây bằng tay để “khởi động” lại trước khi đeo.

Hướng dẫn chi tiết cách nạp năng lượng cho đồng hồ cơ

Dù là vặn tay hay nạp tự động, các thao tác cũng cần đúng kỹ thuật để đảm bảo cỗ máy vận hành ổn định và bền bỉ. Sau đây là 2 cách lên dây cót đồng hồ cơ phổ biến nhất:

Cách lên dây cót bằng tay

Đối với dòng manual winding, đây là một thao tác đòi hỏi sự khéo léo và cảm nhận tinh tế. Lên dây quá mạnh hoặc cố sức vặn khi khi lò xo đã căng có thể đứt cót hoặc làm hỏng bộ phận giới hạn, dẫn đến những chi phí sửa chữa không hề nhỏ.

Hãy làm theo các bước sau nạp cót chuẩn xác:

• Tháo thiết bị ra khỏi tay: Việc cầm chắc chắn trên tay sẽ giúp bạn kiểm soát lực tốt hơn, tránh làm cong núm vặn hoặc gây áp lực không đều lên bộ máy bên trong khi lên dây.
• Cầm chắc thiết bị: Dùng ngón cái và ngón trỏ của một tay để giữ vững mặt số của thiết bị.
• Bắt đầu vặn núm chỉnh: Tiếp đó, dùng ngón cái và ngón trỏ của tay còn lại để nắm núm chỉnh giờ (thường nằm ở vị trí 3 giờ). Bắt đầu xoay núm theo chiều xoay thuận.
• Kiểm soát lực và số vòng vặn: Bạn không cần phải vặn một cách vội vàng hay liên tục. Thay vào đó, hãy vặn từng chút một, mỗi lần khoảng nửa vòng hoặc một vòng nhỏ, rồi nhả tay ra và lặp lại. Tiếp tục thao tác này từ 20 đến 40 lần vặn.
• Cảm nhận và dừng đúng lúc: Khi lên dây, bạn sẽ cảm nhận được một lực cản nhẹ. Dây lò xo sẽ dần căng lên và lực vặn sẽ nặng hơn. Ngay khi bạn cảm thấy dây cót đã đủ căng hoặc có tiếng “cạch” nhỏ, hãy dừng lại ngay lập tức.

Cách nạp cót cho đồng hồ automatic

Mặc dù loại Automatic được thiết kế để tự động nạp cót nhờ chuyển động cổ tay, nhưng trong những trường hợp cần có đủ năng lượng khởi động trước khi đeo, bạn vẫn cần biết cách lên dây cót đồng hồ cơ loại tự động này.

Các bước cơ bản để “khởi động” lại hoặc nạp thêm năng lượng là:

• Lắc nhẹ hoặc xoay cổ tay: Nếu chiếc cỗ máy thời gian của bạn đã ngừng chạy do không được đeo, hãy thử lắc nhẹ nó sang hai bên khoảng 30 giây đến 1 phút. Thao tác này giúp rotor bên trong xoay và tích lũy năng lượng.
• Lên cót bằng tay (chỉ thiết bị có chức năng này): Hầu hết các bộ máy Automatic hiện đại đều được trang bị chức năng lên cót bằng tay (hand-winding capability). Bạn thực hiện tương tự như cách lên dây cót đồng hồ cơ Manual Winding.

Ngoài ra, đối với những người sở hữu nhiều Automatic hoặc đơn giản là không đeo thiết bị thường xuyên, sử dụng hộp xoay nạp cót (Watch Winder) là giải pháp vô cùng tiện lợi và hiệu quả. Để nạp năng lượng, bạn chỉ cần đặt nhẹ nhàng thiết bị vào vị trí giữ trong hộp xoay, bật nguồn, và hộp sẽ tự động xoay cỗ máy thời gian theo chu kỳ và hướng đã được cài đặt sẵn.

Những lưu ý quan trọng khi nạp cót đồng hồ cơ

Để cỗ máy thời gian của bạn luôn hoạt động chính xác và bền bỉ, việc thực hiện cách lên dây cót đồng hồ cơ đúng chuẩn là vô cùng quan trọng. Dưới đây là những lưu ý bạn cần ghi nhớ để bảo vệ cỗ máy thời gian quý giá của mình:

• Luôn tháo khỏi tay: Đảm bảo bạn cầm chắc thiết bị và có thể nạp cót mà không làm cong núm vặn hay gây áp lực không đều lên bộ máy.
• Không vặn quá căng (đối với thiết bị nạp cót tay): Hãy dừng ngay khi cảm thấy núm vặn cứng hoặc có một tiếng “kịch” nhỏ, đó là dấu hiệu bộ cót đã đầy và việc cố gắng vặn thêm có thể gây đứt cót.
• Nạp cót đều đặn: Nếu bạn sở hữu mẫu máy cơ nạp năng lượng thủ công, hãy hình thành thói quen thực hiện vào một khung giờ cố định mỗi ngày, chẳng hạn buổi sáng, để cỗ máy thời gian luôn được duy trì đủ năng lượng vận hành.
• Đeo thường xuyên hoặc dùng hộp xoay: Với loại Automatic, việc đeo ít nhất 8 tiếng mỗi ngày hoặc sử dụng hộp xoay (watch winder) sẽ giúp duy trì năng lượng liên tục và đảm bảo độ chính xác.
• Tránh xa từ trường và va đập: Các mẫu máy cơ khí khá nhạy cảm, vì vậy hãy đặt chúng cách xa thiết bị điện tử có từ trường mạnh và hạn chế tối đa va đập để bảo vệ bộ máy bên trong.
• Bảo dưỡng định kỳ: Để kéo dài tuổi thọ và duy trì hiệu suất, bạn nên đưa bảo dưỡng thiết bị  (làm sạch, tra dầu) 2 – 4 năm một lần.

Tìm hiểu thêm: Cách xả cót đồng hồ cơ đeo tay đơn giản 

Sau khi đã nắm được cách lên dây cót đồng hồ cơ, nhiều người cũng không khỏi tò mò về thao tác ngược lại – “xả cót”. Đây là quy trình thường được áp dụng khi muốn bảo quản thiết bị đo thời gian hoặc cần tháo lắp bộ máy. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết để thực hiện việc xả cót an toàn:

Chuẩn bị dụng cụ trước khi xả

Để thực hiện cách xả cót một cách an toàn và hiệu quả, việc chuẩn bị đầy đủ dụng cụ chuyên dụng là bước không thể bỏ qua. Bạn sẽ cần những vật dụng sau:

• Tua-vít đầu nhỏ: Bạn hãy chọn loại tua-vít chuyên dụng với kích thước đầu phù hợp với ốc vít.
• Nhíp gắp linh kiện: Nên sử dụng nhíp có đầu nhọn, mảnh để gắp và thao tác dễ dàng.
• Kính lúp hoặc kính hỗ trợ: Bạn nên dùng kính lúp hoặc kính hiển vi đeo mắt.
• Găng tay nilon mỏng: Giúp tránh để lại dấu vân tay, dầu mỡ hay bụi bẩn từ tay dính vào các linh kiện nhạy cảm.
• Hộp đựng linh kiện: Dùng để đựng các ốc vít, lò xo và chi tiết nhỏ khác sau khi tháo ra, tránh bị thất lạc.
• Khay chống tĩnh điện: Nếu có điều kiện, bạn có thể chuẩn bị thêm khay chống tĩnh điện để bảo vệ các linh kiện điện tử nhạy cảm (đặc biệt đối với một số mẫu hybrid).

Hướng dẫn cách làm

Khi đã có đủ dụng cụ, bạn có thể tiến hành xả cót theo các bước sau:

• Bước 1: Tháo nắp sau

Bạn cần xác định loại nắp lưng (vặn ren hoặc cạy khóa) và dùng dụng cụ chuyên dụng để mở. Hãy đặt thiết bị trên bề mặt mềm để tránh trầy xước vỏ.

• Bước 2: Tìm và nhận diện bánh xe truyền lực cho bộ cót (Ratchet wheel)

Bạn hãy cẩn thận tìm bánh răng có răng cưa nhỏ, thường nằm gần trọc bộ cót . Đây là bộ phận giữ năng lượng cho cót.

• Bước 3: Ngắt chức năng của lò xo chặn bánh răng (Click spring)

Tiếp theo, dùng nhíp hoặc tua-vít nhỏ nhẹ nhàng đẩy lò xo nhả (click spring) ra khỏi bánh xe cót. Đồng thời, bạn phải dùng ngón tay hoặc dụng cụ khác giữ chặt bánh xe cót để ngăn cót bung mạnh đột ngột.

• Bước 4: Xả cót từ từ

Sau khi vô hiệu hóa click spring, bạn hãy từ từ xoay nhẹ bánh xe cót ngược chiều kim giờ. Cót sẽ nhả năng lượng dần cho đến khi hết căng.

• Bước 5: Kiểm tra lại

Cuối cùng, bạn hãy xoay nhẹ núm nạp cót. Nếu núm xoay trơn tru và không còn cảm giác lực căng, cót đã được xả thành công.

Thắc mắc thường gặp khi lên dây cót cho đồng hồ cơ 

Khi bạn bắt đầu thực hiện cách lên dây cót đồng hồ cơ hẳn sẽ đi kèm với nhiều câu hỏi. Dưới đây là giải đáp cho những thắc mắc phổ biến nhất mà người mới chơi thường gặp phải:

Bao lâu nên nạp cót một lần?

Với dòng máy cơ nạp cót thủ công, bạn nên thực hiện mỗi ngày một lần vào cùng một thời điểm để duy trì năng lượng ổn định. Đối với mẫu automatic, nếu đeo trên tay tối thiểu 8 – 10 tiếng/ngày, bộ máy sẽ tự tích trữ năng lượng. Trong trường hợp không đeo thường xuyên, hãy vặn tay khoảng 20 – 30 vòng để khởi động lại trước khi sử dụng.

Làm sao biết đã đầy cót?

Ở phiên bản nạp cót thủ công, khi núm vặn trở nên cứng hoặc phát ra tiếng “cạch” nhẹ, đó là dấu hiệu bộ cót đã căng đủ và bạn nên dừng lại. Với automatic, hầu hết đều có cơ chế chống quá tải, nên bạn có thể vặn thoải mái, miễn sao máy vận hành ổn định là đã đủ năng lượng.

Nếu quên nạp cót thì đồng hồ có hỏng không?

Đừng lo lắng nếu bạn quên nạp cót khiến thiết bị ngừng chạy, vì điều này hoàn toàn không gây hại. Khi đó, cỗ máy chỉ đơn giản là đã cạn năng lượng và sẽ hoạt động bình thường trở lại ngay sau khi được nạp cót hoặc đeo lên tay.

Nắm rõ cách lên dây cót đồng hồ cơ là bước quan trọng để sử dụng đúng chuẩn và duy trì tuổi thọ lâu dài cho thiết bị. Đừng quên kết hợp bảo dưỡng định kỳ để cỗ máy thời gian luôn vận hành ổn định và chính xác. Nếu bạn đang tìm kiếm những mẫu máy cơ chất lượng, đừng ngần ngại ghé thăm WatchStore ngay hôm nay để khám phá bộ sưu tập đa dạng và nhận được tư vấn tận tình!