Oscillator Là Gì? Vì Sao Oscillator Ảnh Hưởng Đến Giá Trị Của Đồng Hồ?

Oscillator là gì và giữ vai trò như thế nào trong “cỗ máy thời gian”? Chúng vận hành theo nguyên lý nào và có những loại nào phổ biến trong đồng hồ? WatchStore sẽ giải đáp chi tiết các thắc mắc này trong bài viết dưới đây. Đồng thời bật mí cho bạn biết tầm quan trọng của Oscillator trong việc định giá đồng hồ đeo tay như thế nào.  

1. Oscillator là gì? Khái niệm và chức năng cơ bản 

Oscillator là cách gọi khác của bộ dao động trong đồng hồ. Nó được mệnh danh như “nhịp tim” duy trì sự sống hay “bộ não” điều khiển toàn bộ cỗ máy thời gian. Đây là bộ phận quan trọng nhất, có nhiệm vụ đảm bảo các dao động diễn ra với tần số ổn định, từ đó kiểm soát chính xác từng chuyển động của kim giây, phút và giờ. 

Đóng vai trò quan trọng là vậy nên oscillator hay bộ dao động là bộ phận không thể thiếu trong cấu tạo của mọi loại đồng hồ đeo tay. Bất kể đó là Casio bền bỉ, Tissot lịch lãm, Orient tinh tế, đồng hồ cơ truyền thống hay Quartz hiện đại. 

2. Vì sao Oscillator lại ảnh hưởng đến giá trị và độ đẳng cấp của đồng hồ? 

Oscillator không chỉ quyết định độ chính xác, mà còn tác động trực tiếp đến giá trị và độ xa xỉ của một thiết bị đo thời gian. Vì sao? Bởi vì: Đây chính là bộ phận phơi bày rõ nhất trình độ chế tác và sự tinh xảo mà thương hiệu gửi gắm vào từng cỗ máy. Cụ thể như sau: 

– Với đồng hồ cơ, bộ dao động càng phức tạp, dây tóc càng chất lượng, bánh lắc càng cân bằng thì tần số dao động càng ổn định. Giá trị của một chiếc “watch” do vậy mà càng được đẩy lên cao. 

– Ở đồng hồ quartz, tinh thể thạch anh của oscillator cũng quyết định rất nhiều. Nếu chỉ dùng loại thông thường, sai số là điều khó tránh. Nhưng với các phiên bản cao cấp, hãng sẽ chọn thạch anh tinh khiết và kết hợp công nghệ bù nhiệt (Thermo-Compensated Quartz), giúp hạn chế tối đa sai số. Chính điều này lý giải vì sao cùng là quartz, nhưng một số mẫu lại có giá cao gấp nhiều lần bản phổ thông.

Tóm lại, bộ dao động càng tiên tiến và ổn định thì “người bạn đồng hành trên cổ tay của bạn” càng được định giá ở phân khúc cao. Đây cũng là lý do chỉ cần thay đổi loại oscillator, cùng một thiết kế có thể chênh nhau đến hàng nghìn đô la. 

3. So sánh sự khác biệt của Oscillator giữa đồng hồ cơ và đồng hồ Quartz 

Mặc dù cùng đóng vai trò là “trái tim” hay “bộ não” kiểm soát nhịp điệu vận hành của cỗ máy thời gian, nhưng bộ dao động trong máy cơ và Quartz (hay còn gọi là đồng hồ pin/thạch anh) lại tồn tại những khác biệt rõ rệt về cấu tạo, nguyên lý vận hành và tần số dao động. Cụ thể như sau: 

3.1 Oscillator trong đồng hồ cơ (Bánh lắc và Dây tóc)

– Về cấu tạo: 

Trong các cỗ máy cơ khí, bộ dao động được tạo nên từ sự kết hợp của bánh lắc (Balance Wheel) và dây tóc (Hairspring), hoạt động như trái tim giữ nhịp cho toàn bộ chuyển động. Trong đó: 

Bánh lắc là một vòng kim loại mảnh, dao động qua lại để duy trì nhịp điệu ổn định. Còn dây tóc là một sợi kim loại siêu mảnh xoắn thành hình xoắn ốc, chúng đóng vai trò điều tiết tần số dao động, đảm bảo sự chính xác của thời gian. Tất cả được gắn trên trục bánh lắc (Balance staff), bộ phận trung tâm giúp chuyển động diễn ra mượt mà và ổn định.

– Về nguyên lý vận hành:

Khi dây cót truyền năng lượng đến hệ thống bánh răng, bộ thoát (Escapement) sẽ phân phối năng lượng đều đặn cho bánh lắc và dây tóc. Sự tương tác này tạo ra dao động lặp đi lặp lại, tựa như một con lắc thu nhỏ nhưng có tần số cao hơn rất nhiều. Mỗi chu kỳ dao động lại cho phép bánh răng tiến thêm một nấc, nhờ đó kim giờ, phút, giây dịch chuyển chính xác theo thời gian thực.

– Về tần số dao động: 

Thông thường dao động trong khoảng 2.5 – 5 Hz, tương đương 18.000 – 36.000 vph (dao động/giờ). Các mức phổ biến nhất là 21.600 vph (3 Hz) và 28.800 vph (4 Hz). Tần số càng cao, nhịp kim giây càng mượt và độ chính xác càng lớn.

– Về độ chính xác: 

Bộ dao động của đồng hồ cơ có độ chính xác tương đối, thường có sai số lên đến vài chục giây mỗi ngày. Mức sai lệch này phụ thuộc vào nhiều yếu tố như tần số dao động, điều kiện môi trường và sự bảo dưỡng của người dùng.

– Về chuyển động của kim giây: 

Quét một cách mượt mà và êm ái, mang lại cảm giác chuyển động uyển chuyển, liên tục. 

– Về nguồn năng lượng: 

Oscillator trong đồng hồ cơ không cần pin. Nó vận hành hoàn toàn bằng năng lượng cơ học được cung cấp từ dây cót. Nguồn năng lượng này có thể được nạp bằng cách lên cót tay thủ công hoặc tự động (đối với đồng hồ automatic), nhờ vào chuyển động tự nhiên của cổ tay người đeo.

– Về giá trị: 

Oscillator của máy cơ không chỉ là một bộ phận kỹ thuật mà còn là biểu tượng của giá trị nghệ thuật, sự tinh xảo trong chế tác thủ công. Chính sự phức tạp và truyền thống lâu đời đã tạo nên sức hấp dẫn đặc biệt, biến đồng hồ cơ trở thành một món đồ sưu tầm và là niềm đam mê của nhiều người.

3.2 Oscillator trong đồng hồ Quartz (Tinh thể thạch anh)

– Về cấu tạo

Khác với bộ máy cơ khí của đồng hồ cơ, bộ dao động trong máy Quartz chính là tinh thể thạch anh. Chúng thường được chế tác thành hình dạng giống chiếc âm thoa thu nhỏ. Đồng thời là “trái tim” điện tử, phối hợp cùng mạch vi điện tử để tạo ra dao động nhờ hiệu ứng áp điện.

– Về nguyên lý vận hành: 

Đồng hồ quartz vận hành dựa trên nguyên lý điện tử, khai thác hiệu ứng áp điện từ tinh thể thạch anh. Khi pin cấp nguồn, mạch điện tử dẫn năng lượng vào tinh thể, khiến nó dao động ở tần số rất cao và cực kỳ ổn định khi hoạt động như một bộ cộng hưởng, liên tục phát ra dao động chuẩn để đo thời gian.

Nhiệm vụ của mạch điện là ghi nhận những rung động này, xử lý và quy đổi thành tín hiệu điện. Khi tích lũy đủ số dao động (thường là 32.768 lần/giây), hệ thống sẽ phát ra một xung điện rồi truyền tới động cơ bước siêu nhỏ để điều khiển nhịp chuyển động.

Khi đó, động cơ sẽ cho kim giây dịch chuyển từng nấc rõ ràng – Một dấu hiệu đặc trưng của máy quartz hoặc cập nhật hiển thị trên màn hình điện tử.

– Về tần số dao động: 

Tần số chuẩn của tinh thể thạch anh trong hầu hết đồng hồ quartz là 32.768 Hz. Từ tần số này, mạch điện phân tách và chuyển hóa thành đúng 1 xung điện/giây. Từ đó đảm bảo độ chính xác cao trong hiển thị thời gian.

– Về độ chính xác: 

Đây là ưu thế vượt trội của đồng hồ Quartz. Bộ dao động bằng tinh thể thạch anh có độ chính xác gần như tuyệt đối, chỉ sai lệch vài giây mỗi tháng, “áp đảo” so với sai số có thể lên đến vài chục giây mỗi ngày của đồng hồ cơ.

– Về độ bền: 

Nhờ cấu tạo đơn giản và ít chi tiết chuyển động hơn hẳn so với đồng hồ cơ, Oscillator  của máy Quartz có khả năng chống sốc tốt hơn, vận hành ổn định và ít đòi hỏi bảo dưỡng.

– Về cảm nhận kim giây: 

Bộ dao động bằng thạch anh tạo ra một chuyển động đặc trưng, khiến kim giây “nhảy” dứt khoát từng nấc thay vì “quét” mượt mà như đồng hồ cơ. Đây là một đặc điểm nhận dạng dễ nhất để phân biệt hai loại đồng hồ này. 

– Về nguồn năng lượng: 

Khác với việc vận hành bằng dây cót, oscillator của đồng hồ Quartz hoạt động nhờ năng lượng từ pin, mang lại sự tiện lợi vượt trội cho người dùng và gần như không cần can thiệp thường xuyên.

– Về giá trị: 

Mặc dù xét về độ chính xác và tiện dụng, bộ dao động của cỗ máy thời gian sở hữu bộ máy Quartz có phần vượt trội, nhưng về giá trị sưu tầm và nghệ thuật, nó không thể so sánh được với sự tinh xảo của một bộ máy cơ khí. Tuy nhiên, một số dòng Quartz cao cấp với công nghệ tiên tiến vẫn được giới mộ điệu đánh giá cao. 

Như vậy, sự khác biệt cốt lõi giữa đồng hồ cơ và đồng hồ Quartz không chỉ nằm ở cấu tạo hay nguyên lý hoạt động, mà còn ở cách chúng thể hiện thời gian. Sự lựa chọn cuối cùng tùy thuộc vào mục đích sử dụng và giá trị cá nhân mà bạn trân trọng ở một cỗ máy thời gian. 

4. Giải mã các câu hỏi thường gặp khác liên quan tới Oscillator 

Cùng khám phá thêm các câu hỏi thường gặp khác cũng liên quan tới bộ dao động của đồng hồ: 

4.1 Tần số dao động cao có giúp tăng độ chính xác không?

Đúng vậy. Dao động ở tần số lớn cho phép chia nhỏ đơn vị thời gian, từ đó đo lường chuẩn xác hơn. Tuy nhiên, điều này đòi hỏi vật liệu chất lượng cùng khả năng chống mài mòn tốt.

4.2 Oscillator có thể hỏng và sửa chữa được không?

Có. Dù bền bỉ, bộ dao động vẫn có thể gặp sự cố do va đập, nhiễm từ hay linh kiện lỗi. Với cơ học, thợ đồng hồ có thể can thiệp, còn quartz thường phải thay toàn bộ module khi bộ phận này bị hỏng.

4.3 Có mẫu đồng hồ nào kết hợp cả oscillator cơ học và thạch anh không?

Không. Trên thị trường chưa xuất hiện loại đồng hồ nào đồng thời vận hành bằng cả dao động cơ và thạch anh.

4.4 Tại sao công cụ đo thời gian sở hữu bộ máy quartz ít cần bảo dưỡng oscillator hơn máy cơ khí?

Bởi vì thạch anh không có ma sát cơ học, ít bị hao mòn. Trong khi đó, bánh lắc và dây tóc của máy cơ hoạt động liên tục, chịu ảnh hưởng môi trường nên cần bảo dưỡng định kỳ để duy trì độ chính xác.

4.5 Bộ dao động có phải là bộ phận duy nhất quyết định độ chính xác của thiết bị đo thời gian hay không? 

Không hoàn toàn. Mặc dù oscillator đóng vai trò cốt lõi trong việc đảm bảo độ chính xác, nhưng nó không phải là yếu tố duy nhất. Độ chính xác của đồng hồ còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác như chất lượng của bộ thoát (escapement), hệ thống bánh răng, vật liệu cấu tạo, và mức độ ảnh hưởng của môi trường bên ngoài như nhiệt độ và từ trường.

Oscillator là gì hay bộ dao động là gì? Câu hỏi này đã được WatchStore giải đáp chi tiết trong nội dung ở trên. Đừng quên rằng đây chính là một bộ phận quan trọng trong cấu tạo của đồng hồ. Đồng thời là yếu tố quyết định giá trị và độ đẳng cấp, bền bỉ của công cụ đo thời gian, vậy nên khi mua đừng chỉ quan tâm tới kiểu dáng hay thương hiệu mà hãy chú ý tới cả bộ dao động ở bên trong.